In dit hoofdstuk worden de risico’s en exogene ontwikkelingen genoemd, die effect kunnen hebben op het begrotingsresultaat 2023.
Ontwikkelingen arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt is al een tijd gespannen. Dat betekent dat het moeilijk is om goed gekwalificeerd personeel te vinden en dat de arbeidsmarkt in toenemende mate ook aan gemeentelijk personeel trekt. Door de vergrijzing ontstaat er ook een hogere uitstroom. Dit zorgt voor hogere werkdruk bij personeel, verlies aan kennis en lagere flexibiliteit om nieuwe kennis en expertise aan te trekken voor nieuwe en bestaande maatschappelijke vraagstukken. De kosten van werving stijgen de komende tijd, net als de doorlooptijd van wervingsacties. Extra inspanningen zijn ingezet om het imago van Leidschendam-Voorburg als werkgever te verbeteren en meer geschikte sollicitanten te motiveren om bij Leidschendam-Voorburg te solliciteren. Extra aandacht gaat ook uit naar het beter intern managen van talent en bieden van ontwikkelkansen aan medewerkers om hen langer te behouden. Dit vergt ook extra tijd en geld en kan leiden tot vertragingen in projecten of productie omdat er niet, of niet op tijd, voldoende gekwalificeerd personeel is.
Personeelstekorten bij partners
Zorgaanbieders, en op dit moment met name aanbieders van huishoudelijke ondersteuning, hebben veel moeite om personeel te vinden. Meerdere aanbieders hebben op dit moment een cliëntenstop. Verschillende gemeenten hebben al te maken met (lange) wachtlijsten.
Met aanbieders wordt regelmatig overlegd om een vinger aan de pols te houden, maar ook om na te denken over mogelijke oplossingen. Verruiming van arbeidstijden is bijvoorbeeld al doorgevoerd. Het vergroten van de zelfredzaamheid kan mogelijk uitstel van huishoudelijke ondersteuning betekenen. Ook andere (innovatieve) vormen worden onderzocht om kwalitatieve zorg te blijven bieden aan hen die dat nodig hebben.
Jeugdbescherming
Er is veel maatschappelijke en politieke aandacht voor de aanhoudende crisis binnen de jeugdbescherming. Het lukt onvoldoende om de meest kwetsbare jeugdigen te beschermen. De wachtlijsten zijn te lang, de werkdruk voor medewerkers te hoog en de benodigde jeugdhulp is onvoldoende beschikbaar. Veel ervaren mensen hebben de sector verlaten en het is moeilijk om voldoende gekwalificeerd personeel te werven.
De gezamenlijke inspecties hebben aangegeven dat zij, vanwege de tekortschietende randvoorwaarden bij de uitvoeringsorganisaties, het toezicht niet langer op de gebruikelijke wijze kunnen uitvoeren. De jeugdhulpregio Haaglanden verstrekt sinds 2020 extra middelen aan de Gecertificeerde Instellingen (GI’s) om de ontstane werkdruk te verlagen. Hiermee kan de caseload van jeugdbeschermers worden verlaagd. Er is ook gewerkt aan een differentiatie van de functie van jeugdbeschermer, zodat deze in de casus meer directe ondersteuning krijgt op bijvoorbeeld juridisch en administratief gebied. Ook zijn coaches ter ondersteuning van de jeugdbeschermers ingezet en is in de regio overeenstemming bereikt om kinderen met een maatregel onder voorwaarden voorrang te geven op een bepaald hulpaanbod. Met het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming beoogt het rijk de jeugdbeschermingsketen te vereenvoudigen. Hiermee moet er meer samenhang en samenwerking komen en wordt een nadrukkelijke verbinding gemaakt met hulp aan volwassenen en bestaanszekerheid. In onze regio is gestart met het beproeven van deze nieuwe werkwijze. Het uitgangspunt blijft: zo min mogelijk jeugdbeschermingsmaatregelen door een zoveel mogelijk preventieve, gezinsgerichte en integrale aanpak van de (dreigende) onveiligheid.
Daarnaast is op landelijk niveau onlangs een nieuw kwaliteitskader jeugdbescherming vastgesteld. Dit kwaliteitskader en de prestatiebeschrijvingen moeten helpen bij het maken van afspraken over prestaties, caseload en tarieven tussen gemeenten en GI’s. Er ligt inmiddels ook een principeakkoord met de FNV met een dwingend tijdpad voor caseloadverlaging. In de meicirculaire 2023 wordt bekend in hoeverre de gemeenten hiervoor gecompenseerd worden door het rijk. Er moet rekening mee worden gehouden dat dit niet voor 100 procent zal zijn.
Onderbreking financieringssystematiek voogdij en 18+
In de decembercirculaire 2022 is aangegeven dat de landelijke inventarisatie van de compensatieregeling voor 2022 niet tijdig kon worden afgerond. Door Leidschendam-Voorburg is een aanvraag ingediend, waarbij inmiddels duidelijk is geworden dat het door het rijk gereserveerde bedrag niet voldoende is om alle aanvragen volledig te compenseren. Op basis van de € 60 miljoen die beschikbaar is zal circa 80% van de goedgekeurde aanvragen worden gecompenseerd.
De definitieve bedragen per gemeente worden in de meicirculaire 2023 bekendgemaakt.
Continuïteit Schakenbosch
Kinderen en jongeren groeien ‘zo thuis mogelijk’ op. Dat is de ambitie van de regio Haaglanden. Op de afbouw van gesloten jeugdhulp staat veel maatschappelijke en politieke druk. De instroom in de gesloten jeugdzorg bleek sneller af te nemen dan verwacht, waardoor de continuïteit van jeugdhulpplusinstellingen onder druk komt te staan. In Zuid-Holland zijn er twee aanbieders van gesloten jeugdhulp: Schakenbosch in Leidschendam-Voorburg en iHub met vestigingen in Rotterdam en Alphen aan den Rijn. Het landsdeel Zuid-West is in het najaar van 2022 onder interbestuurlijk toezicht geplaatst van het Ministerie VWS, gegeven de financiële situatie van beide aanbieders van gesloten jeugdhulp en het moeizame traject rondom de omvorming. Met het geactualiseerd bovenregionaal plan voor de gesloten jeugdhulp april 2023, worden belangrijke vervolgstappen gezet om tot een duurzaam, financieel haalbaar toekomstscenario te komen. Dit complexe dossier vraagt om een zorgvuldige analyse van de maatschappelijke en financiële impact door de 52 betrokken gemeenten. Waar mogelijk worden financiële risico’s voor de gemeenten ingeperkt. Op basis van de continuïteitsplannen vindt in het vierde kwartaal van 2023 opnieuw een actualisatie van het Bovenregionale Plan plaats.
De zorgvorm Jeugdhulpplus is een essentieel, hoog-specialistische zorgfunctie die voorlopig behouden moet blijven, waarbij de invulling van de zorg wel verandert als gevolg van de transformatie van gesloten jeugdhulp.
Rugbyaccommodatie sportpark Westvliet
In afwachting van het onherroepelijk worden van de vergunning voor het veld wordt de aanbesteding verder voorbereid. De bouwkosten voor de accommodatie worden opnieuw in beeld gebracht en stijgende bouwkosten zullen waarschijnlijk ook op dit project van invloed zijn. Als de bouwkosten voor de accommodatie opnieuw in beeld zijn gebracht wordt gekeken of het budget toereikend is.
Verstrekte uitkeringen (Participatiewet) en de financiering door het rijk (BUIG)
In 2022 heeft het rijk het macrobudget van de BUIG (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten) naar beneden bijgesteld. Sinds dat moment hebben wij een negatief verschil tussen de verstrekte uitkeringen en de ontvangst van het rijk (tekort BUIG).
Het rijk houdt rekening met een lager aantal uitkeringsgerechtigden dan we in werkelijk hebben. Het tekort is in deze rapportage meegenomen, maar het risico is dat door prijsstijgingen dit verschil groter wordt.
Achterstallig onderhoud bibliotheek Voorburg
De ontwikkeling van een toekomstbestendige bibliotheek is onderdeel van het project Julianabaan.
Het is nog onzeker wanneer dit project gereed zal zijn. Het huidige gebouw waarin de bibliotheek huist heeft echter achterstallig onderhoud, waar de gemeente aandacht aan moet besteden.
We maken hiervoor een raadsvoorstel, waarin we de financiële consequenties uiteenzetten.
In deze rapportage zijn wel al de kosten voor de benodigde brandmeldinstallatie opgenomen, omdat dit onderhoud op zeer korte termijn noodzakelijk is.
Implementatie WAMS (Wetsvoorstel aanpak meervoudige problematiek sociaal domein)
Het is vrijwel zeker is dat deze wet per 1 januari 2024 ingaat. Volgens de VNG is de mogelijke impact van deze wet groot. De VNG adviseert gemeenten samenhangende wetten zo spoedig mogelijk te bekijken. Dit vraagt van gemeenten een integrale visie op de organisatie en inrichting van werkprocessen, werkinstructies, ICT, communicatie naar de inwoners en afspraken met ketenpartijen. De omvang van de benodigde investeringen is op dit moment nog niet bekend.